PSA: Psychosociaal Arbeidsbelasting Onderzoek

Volgens de Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) zijn werkgevers in Nederland verplicht om de psychosociale arbeidsbelasting van hun werknemers in kaart te brengen en actie te ondernemen als er risico's zijn. Dit maakt een PSA-onderzoek in sommige gevallen noodzakelijk, vooral als er signalen zijn van werkstress, pesten, of een ongezonde werkdruk. De verplichting is vastgelegd in de Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E), waarbij psychosociale arbeidsbelasting een vast onderdeel is.

De kosten van een Psychosociaal Arbeidsbelasting (PSA) Onderzoek kunnen sterk variëren, afhankelijk van de aard en omvang van het onderzoek, de sector, en de partij die het onderzoek uitvoert. Over het algemeen kunnen de kosten variëren, afhankelijk van de complexiteit. Organisaties werken vaak samen met externe adviesbureaus of arbodiensten om dit soort onderzoeken uit te voeren.

De duur van een psychosociaal arbeidsbelasting (PSA) onderzoek kan variëren afhankelijk van de omvang van de organisatie, de complexiteit van de problemen, en de gekozen methoden. Gemiddeld duurt een PSA-onderzoek ongeveer 2 tot 6 weken, maar dit kan verschillen afhankelijk van de volgende factoren:

1. Voorbereiding: Dit omvat het afstemmen van de doelen van het onderzoek met de organisatie, het verzamelen van gegevens (bijv. vragenlijsten opstellen), en het informeren van medewerkers. Dit kan enkele dagen tot een week duren.

2. Uitvoering: Het afnemen van vragenlijsten, interviews, en observaties kan 1 tot 3 weken duren, afhankelijk van de grootte van de organisatie en de beschikbaarheid van de medewerkers.

3. Analyse en rapportage: Nadat de gegevens zijn verzameld, is er tijd nodig om de resultaten te analyseren en een rapport op te stellen. Dit kan nog eens 1 tot 2 weken duren.

Als er sprake is van zeer complexe of grote organisaties, kan het proces langer duren. Na het onderzoek volgt vaak een evaluatie en een actieplan, wat extra tijd kan vragen om implementatie te plannen en resultaten te volgen.

Voor het uitvoeren van een PSA-onderzoek kun je hulp krijgen van:

• Arbodiensten: Zij zijn gespecialiseerd in arbeidsomstandigheden en kunnen PSA-onderzoeken uitvoeren.
• Externe adviesbureaus: Bedrijven die zich richten op HR, arbeidsomstandigheden en welzijn op de werkvloer - Zoals QVOX. 
• Bedrijfsartsen of arbeidspsychologen: Deze professionals hebben vaak de expertise om dergelijke onderzoeken te begeleiden en te interpreteren.
• HR-afdelingen binnen een organisatie kunnen ook betrokken zijn bij het organiseren en uitvoeren van een PSA-onderzoek, vaak in samenwerking met externe partijen. Wij werken ook vaak samen met HR-managers voor de opbouw, uitvoer en analyse van het PSA-onderzoek. 

De wet zegt: ‘Indien werknemers worden blootgesteld aan psychosociale arbeidsbelasting worden in het kader van de RI&E risico’s beoordeeld en worden in het plan van aanpak maatregelen vastgesteld om belasting te voorkomen of, indien dat niet kan, te beperken. Het is vervolgens ook van belang dat er voorlichting wordt gegeven en gedragsregels worden afgesproken als onderdeel van het beleid’.’   

Een PSA-onderzoek is dus vaak onderdeel van de Arbo RI&E, maar kan ook losstaand worden uitgevoerd. Sommige organisaties kiezen ervoor om een PSA-onderzoek eens in de zoveel tijd uit te (laten) voeren, bijvoorbeeld bij een grote interne verandering die impact kan hebben op het welzijn van werknemers. 

Organisaties zijn gevoelig voor de maatschappelijke tendens. Wanneer veel nieuwe en schokkende verhalen naar buiten komen is dat voor veel directieleden aanleiding om precies met dat onderwerp iets te doen. Een goed teken, want dat betekent dat organisaties in actie komen!  

De bedoeling van een PSA Onderzoek is echter iets anders. Zo is het ten eerste belangrijk dat je iets doet met alle onderwerpen, maar vooral de onderwerpen die voor jouw organisatie van belang zijn, niet alleen de onderwerpen die op dat moment in de spotlight staan. 

Ten tweede is het belangrijk dat je alle onderwerpen bespreekbaar kunt maken, zodat er gesprekken gevoerd kunnen worden en er beleid kan worden gemaakt. Dit toont aan dat je een goede werkgever bent en sterk leiderschap toont. 

Het kan natuurlijk ook zo zijn dat onder medewerkers angst heerst om het gesprek te starten over situaties die zich intern voordoen. Zelfs een PSA-onderzoek kan dan intimiderend overkomen. Werknemers zijn bijvoorbeeld bang dat de uitkomsten van het onderzoek te herleiden zijn. Het PSA-onderzoek dat QVOX uitvoert is anoniem en de resultaten worden ook geheel anoniem verwerkt in een rapportage. 

1. Het laten uitvoeren van een PSA-onderzoek door een externe partij heeft voordelen, zoals:

   • Objectiviteit: Een externe partij kan onbevooroordeeld naar de situatie kijken, zonder invloed van interne belangen.
   • Expertise: Externe bureaus of arbodiensten hebben vaak specifieke kennis en ervaring met het uitvoeren van PSA-onderzoeken en kunnen diepgaandere analyses maken.
   • Vertrouwen van werknemers: Werknemers zijn vaak meer geneigd om eerlijk deel te nemen aan een onderzoek als het door een onafhankelijke partij wordt uitgevoerd, zonder angst voor repercussies binnen de organisatie.
   • Grondige analyse: Externe partijen hebben de tools en expertise om zowel kwantitatieve als kwalitatieve data te verzamelen en deze op een gestructureerde manier te analyseren.